ŞİŞKİNLİK

Şişkinlik genellikle dahiliye , gastroenteroloji , genel cerrahi gibi branşlara başvurunun en sık nedenlerinden ve doktorların da pek sevmedikleri  ve çaresiz kaldıkları şikayetlerin başında yer almaktadır. Çok fazla nedeni olan şişkinlik , kişinin kalitesini de en çok bozan şikayetlerinde birisi olmaktadır. En önemli nedenlerin birisi stres (bağırsak 2. beyindir) , daha sonra diyetsel faktörler ve diğerleri..

Şişkinlik nedenleri nelerdir?

• Stres:

Hastaların özellikle birinci bahsettikleri ve oldukça dramatik olan neden. Hastalar genellikle iş yerinde, bir sosyal ortamda karınlarının şiştiğinde bahsetmektedir. Bu kişiler iş hayatından , stres yaratan faktörden uzaklaştıklarında, örneğin tatile çıktıklarında karın şişliğinden eser kalmadığını ifade etmektedirler. Bu kişilere önerilen stresli ortamlardan uzak durmaları olmaktadır. Tabi kalabalık şehir hayatına alışmış toplumumuz, çevresel baskılar  nedeniyle bu pek mümkün olamamakta. Eğer bu stres uykularınızı kaçıracak, sürekli zihninizi kurcalayacak kadar fazla ise bir psikiatri yardımı almakta fayda var. Psikiatri doktorunun vereceği antidepresan ilacın yaptığı normalde kafanızı meşgul edecek şeylere kafanızı takmamanızı sağlamak , yani duygu yoğunluğunu normalize etmektir.

• Kabızlık:

Bu konuyu kabızlıkla ile ilgili blogumuzda anlattık. Kabızlığın şişkinlik yapma nedeni aslında mantıkla bulunabilen birşey. Çıkarılamayan dışkı materyalinin kapladığı yere bağlı yük. Aynı zamanda biliyorsunuz bağırsaklarımız trilyonlarca bakterinin yaşadığı bir ortam. Vucutta atılamayan dışkı üzerinde yer alan bakterilerin oluşturduğu gaz şişkinliğe yol açmaktadır.

• Kadınlarda adet öncesi dönemler:

Regl öncesi dönemde olan karın şişliği bazen kadınların hayatını kabusa çevirmektedir. Özellikle regl öncesi kadınlarda görülen yüksek şekerli ve karbonitratlı yeme isteği, yağlı gıdalar ve asitli içecekler tüketme isteği sonucunda zaten bir miktar olacak şişkinlik daha fazla seviyelere yükselmektedir.  Bu dönemde şişkinlikle baş etmek için aşırı tatlı yiyecekler yerine şeker ihtiyacını meyvelerden karşılamak, en az 2.5-3 lt su tüketimi yapmak, yağlı yiyecekler ve asitli içeceklerden kaçınmak önemlidir. Özellikle gaz yapan yiyecek ve içeceklerden uzak durulmalıdır.

• Huzursuz Bağırsak Sendromu:

Karında şişkinlik, aşırı gaz (geğirme veya yellenme şeklinde veya çıkarılamayan gazın karında yaptığı şişkinlik şeklinde), ishal ve kabızlık ile seyreden, vücutta organik (yani endoskopi, kolonoskopi yapılmış olacak, karın ultrasonu yapılmış olacak. Bu şikayetleri tamamen açıklayacak bulgu olmayacak) neden saptanmayan hastalarda konulan tanı huzursuz barsak sendromu (diğer ismi irritabl kolon sendromu). Doktora başvuruların en çok sebeplerindendir. Genellikle ataklar halinde seyreder, yani yılın belli dönemlerinde şikayetler daha da artar. Ancak yıl boyu geçmeyen şikayetler de görülebilir.  Kabızlık veya ishal ağırlıklı seyreden veya iki şikayetin de birbirini takip eden biçimde seyrettiği karışık formda olmaktadır. Daha çok kadınlarda görülmektedir. Genellikle tarif edilen bayanlar için hamile gibi karnım şişiyor, pantolonumun önünü ilikleyemiyorum gibi şikayetlerdir. Nedeni tam olarak birçok hastalıkta olduğu gibi bilinmemektedir. En çok stres suçlanmaktadır. Kabızlıkla seyreden tipe lifli ve posa bırakan gıdalar önerilmektedir. İshalle seyreden tipte ise hastanın aldığı asitli ve sütlü içecek ve yiyecekler yasaklanır. Tatlandırıcılar ve tatlandırıcı ile yapılmış gıdalar yasaklanır. Tabi bu hastalıktan kurtulmak için stresten uzak kalmak önerilir. Tedavisinde diyet ve spor önerilerininin yanında bağırsak düzenleyici ilaçlar, antidepresanlar, gaz giderici ilaçlar ve probiyotikler kullanılmaktadır.  Gastrocare ailesi olarak gurur kaynağımız probiyotiğimiz bu sendromdan kurtulmanıza ve şikayetlerinizin azalmasına katkıda bulunacaktır.

• Kendi kendimizin yaptığı, yemek yerken yaptığımız hatalar:

Hızlı yemek yemek, çok iyi çiğnemeden yutmak,  yemek yerken konuşmak, yemek yerken ve hemen sonrasında aşırı sıvı tüketmek, asitli içecekler, özellikle tatlandırıcılı olan sakız çiğnemek hava yutmaya neden olduğundan dolayı karın şişkinliğine katkıda bulunur.

• Laktoz intoleransı:

Barsak mukozasında bulunan laktaz enzimi, laktozu glikoz ve galaktoza çevirir. Ya doğuştan ya da sonradan bağırsak mukozasını etkileyen giardiazis, crohn hastalığı, kısa barsak sendromu ve malnütrisyon gibi hastalıklara sekonder olarak gelişir. Bu enzim eksikliği olan kişilerde, parçalanmayan laktoz, bağırsak bakterileri tarafınca kullanılır ve gaz oluşumuna yol açar. Bu da şişkinliği çok yaygın bir sebebidir. Kişiler sür ve süt ürünlerinin tüketilmesinden sonra aşırı gaz üretiminden yakınırlar. Bu tür kişiler özellikle laktozsüz süt ve bu sütten yapılan tatlıları tüketmelidirler. Probiyotiği ve probiyotikli gıdaları sofralarından eksik etmemelidirler.

Tanısı için yapılacak hidrojen nefes testidir. Genellikle özel laboratuarlarda yapılan bu test + gelirse, laktaz eksikliğini düşündürmektedir. Bir diğer yol, klinik pratikte birçok doktor 2 hafta süreyle laktozdan fakir diyet vererek gaz, şişkinlik ve ishal gibi şikayetlerinin kaybolup, kaybolmadığını izler. Bu da laktaz eksikliğini büyük bir ölçüde düşündürür.

Şişkinlik yapan yiyecekler nelerdir?

• Fasülye ve nohut (Sindirimi zor olan bazı şekerler içerdiklerinden gaz oluşumuna yol açabilirler. Sindirime yardımcı kimyon gibi baharatlarla tüketebilirsiniz)
• Mercimek
• Brokoli, lahana (Haşlanarak yenilirlerse sindirimleri daha kolay olur)
• Süt ürünleri (Bazı kişilerde sütün içindeki laktozu sindiren enzim az çalışır. Bu tür kişilerde süt sindirimi yavaşladığından gaz oluşumu fazladır. Belli bir süre süt ve süt ürünlerinden uzak durup şikayetlerin olmadığını görüp, tekrar başlayınca şikayetlerin tekrar başladığını farketmek, bu tür bir intoleransın varlığını göstermede yardımcıdır. Tabi laktoz intoleransından emin olmak için özelleşmiş laboratuarlarda yapılan hidrojen nefes testi de yapılabilir)
• Buğday ve işlenmiş unlu ürünler (maalesef işlenmiş buğdaya maruz kaldığımızdan)
• Soğan (Çiğ soğan şişkinliğe yol açabilir. Sevseniz bile şişkinlik nedeniyle vazgeçmeniz gerekebilir. Rhatsızlığı azaltmak için az miktarda ve pişirilmiş olarak yemelisiniz)
• Patates, şalgam , turp (İyice pişirilmeleri gerekir)
• Elma (Yüksek miktarda lif içerdiğinden özellikle yemek sonraları tüketilmemelidir. Tabi hiçbir meyve yemekten hemen sonra tüketilmemelidir.)
• Kurutulmuş meyveler (içerdikleri fruktoz şekerinden dolayı)
• Yağlı yiyecekler
• Sakız (İçeriğine bakılmalı sorbitol ve fenilalanin içermeyen sakızlar tercih edilmelidir. Tabi bunlara rağmen de sakız çiğnemek aşırı hava yutulmasına da yol açtığından şişkinlikten yakınan insanların uzak durması gerekebilir)

Şişkinlikten kurtulmak için neler yapabilirim?

1. Yavaş yavaş yiyin ve bunu alışkanlık haline getirin. Bu, hava yutma olasılığını ortadan kaldıracaktır. Özellikle yemek yerken konuşmamaya gayret edin.
2. Karbondioksit gazı içeren gazlı içecekler ve alkolden kaçının.
3. Sakız çiğnemeyin. Bu eylem, daha sık hava yutma olasılığını artırarak şişkinliğe neden olur.
4. Sigarayı bırakın. Sürekli sigara dumanı ile birlikte içerinize hava çekiyorsunuz. Dünyanın en kötü alışkanlığı olan sigarayı bırakmaya çalışın. Tabi ondan sonra iştahım arttı, kilo aldım, daha sonra şişkinliğim daha da arttı bahanesine sığınmayın.
5. Reflünüz var ise uygun tedavinizi olunuz.
6. Sindirimi kolaylaştıracak ve gaz oluşumunu azaltacak bitki ve baharatlar deneyin. Anason, kimyon, kişniş, tarçın, rezene gibi.
7. Nane ve rezene çayı şişkinlik için iyi gelmektedir.
8. Sebzeleri çiğ yemek yerine, pişirerek yemeye çalışın.
9. Yemekten hemen sonra meyve veya tatlı yemeyin.
10. Az az yemeye çalışın. Bu zor, özellikle çok çalışan, çok acıkan ve hızlı yemek yiyen insanlar için zor. Ama şişkinliğin en büyük nedeni çok fazla mideyi doldurmaktır.
11. Probiyotik takviyesi almak şişkinliğin önlenmesine katkıda bulunur.